Wstęp

Lotne związki organiczne (LZO) są emitowane w postaci gazów z niektórych ciał stałych lub cieczy. LZO obejmują różnorodne substancje chemiczne, z których niektóre mogą mieć krótko- i długoterminowe negatywne skutki dla zdrowia. Stężenia wielu LZO są stale wyższe w pomieszczeniach (nawet dziesięciokrotnie) niż na zewnątrz. LZO są emitowane przez szeroką gamę produktów, których liczba sięga tysięcy.

Związki chemiczne pochodzenia organicznego są powszechnie stosowane jako składniki produktów gospodarstwa domowego. Farby, lakiery i woski zawierają rozpuszczalniki organiczne, podobnie jak wiele środków czyszczących, dezynfekujących, kosmetycznych, odtłuszczających i hobbystycznych. Paliwa składają się z związków chemicznych pochodzenia organicznego. Wszystkie te produkty mogą uwalniać związki organiczne podczas użytkowania, a w pewnym stopniu również podczas przechowywania.

Badanie „Metodyki Oceny Całkowitego Narażenia (TEAM)” Biura Badań i Rozwoju Agencji Ochrony Środowiska (EPA) (Tomy I–IV, ukończone w 1985 r.) wykazało, że poziom około tuzina powszechnych zanieczyszczeń organicznych jest od 2 do 5 razy wyższy wewnątrz domów niż na zewnątrz, niezależnie od tego, czy domy znajdują się na obszarach wiejskich, czy silnie uprzemysłowionych. Badania TEAM wykazały, że podczas używania produktów zawierających związki organiczne ludzie narażają siebie i innych na bardzo wysokie poziomy zanieczyszczeń, a ich podwyższone stężenie może utrzymywać się w powietrzu długo po zakończeniu użytkowania.

---

Źródła lotnych związków organicznych

Produkty gospodarstwa domowego, w tym:

• farby, zmywacze do farb i inne rozpuszczalniki
• środki konserwujące drewno
• aerozole
• środki czyszczące i dezynfekujące
• środki odstraszające mole i odświeżacze powietrza
• paliwa magazynowane i produkty motoryzacyjne
• artykuły hobbystyczne
• odzież czyszczona chemicznie
• pestycyd

Inne produkty, w tym:

• materiały budowlane i wyposażenie
• sprzęt biurowy, taki jak kserokopiarki i drukarki, płyny korekcyjne i papier do kopiowania bez kalki
• materiały graficzne i rzemieślnicze, w tym kleje i substancje klejące, markery permanentne i roztwory fotograficzne.

---

Skutki zdrowotne

Skutki zdrowotne mogą obejmować:

• Podrażnienie oczu, nosa i gardła
• Bóle głowy, utrata koordynacji i nudności
• Uszkodzenie wątroby, nerek i ośrodkowego układu nerwowego
• Niektóre związki organiczne mogą powodować raka u zwierząt, podejrzewa się lub wiadomo, że powodują raka u ludzi.

Do głównych oznak i objawów związanych z narażeniem na lotne związki organiczne należą:

• podrażnienie spojówek
• dyskomfort w nosie i gardle
• ból głowy
• reakcja alergiczna skóry
• duszność
• spadek poziomu cholinoesterazy w surowicy
• mdłości
• wymioty
• krwawienie z nosa
• zmęczenie
• zawrót głowy

Zdolność związków organicznych do wywoływania szkodliwych skutków dla zdrowia jest bardzo zróżnicowana – od tych wysoce toksycznych do takich, których wpływu na zdrowie nie stwierdzono.

Podobnie jak w przypadku innych zanieczyszczeń, zakres i charakter wpływu na zdrowie zależą od wielu czynników, w tym poziomu i czasu ekspozycji. Do natychmiastowych objawów, których niektórzy doświadczają wkrótce po narażeniu na niektóre substancje organiczne, należą:

• Podrażnienie oczu i dróg oddechowych
• bóle głowy
• zawrót głowy
• zaburzenia widzenia i upośledzenie pamięci

Obecnie niewiele wiadomo na temat wpływu stężenia substancji organicznych powszechnie występujących w domach na zdrowie.

---

Poziomy w domach

Badania wykazały, że poziom niektórych substancji organicznych jest średnio od 2 do 5 razy wyższy w pomieszczeniach niż na zewnątrz. Podczas i przez kilka godzin bezpośrednio po niektórych czynnościach, takich jak usuwanie farby, poziom może być 1000 razy wyższy niż poziom na zewnątrz.

---

Kroki mające na celu zmniejszenie narażenia

• W przypadku stosowania produktów emitujących lotne związki organiczne należy zwiększyć wentylację.
• Spełniaj lub przekraczaj wszelkie środki ostrożności podane na etykiecie.
• Nie należy przechowywać na terenie szkoły otwartych pojemników z nieużywanymi farbami i podobnymi materiałami.
• Formaldehyd, jeden z najlepiej poznanych lotnych związków organicznych, jest jedną z niewielu substancji zanieczyszczających powietrze w pomieszczeniach, której stężenie można łatwo zmierzyć.
  • Zidentyfikuj i, jeśli to możliwe, usuń źródło.
  • Jeżeli usunięcie nie jest możliwe, należy ograniczyć narażenie, stosując środek uszczelniający na wszystkich odsłoniętych powierzchniach paneli i innych elementów wyposażenia.
• Stosuj zintegrowane metody zwalczania szkodników, aby ograniczyć potrzebę stosowania pestycydów.
• Stosuj produkty gospodarstwa domowego zgodnie z zaleceniami producenta.
• Podczas stosowania tych produktów należy zapewnić odpowiednią ilość świeżego powietrza.
• Bezpiecznie wyrzucaj nieużywane lub rzadko używane opakowania; kupuj w ilościach, które wkrótce wykorzystasz.
• Przechowywać poza zasięgiem dzieci i zwierząt domowych.
• Nigdy nie mieszaj środków czystości, chyba że tak zaleca etykieta.

Dokładnie postępuj zgodnie z instrukcjami na etykiecie.

Potencjalnie niebezpieczne produkty często zawierają ostrzeżenia mające na celu ograniczenie narażenia użytkownika. Na przykład, jeśli etykieta zaleca stosowanie produktu w dobrze wentylowanym pomieszczeniu, należy wyjść na zewnątrz lub do pomieszczeń wyposażonych w wentylator wyciągowy. W przeciwnym razie należy otworzyć okna, aby zapewnić maksymalny dopływ powietrza z zewnątrz.

Częściowo pełne pojemniki ze starymi lub niepotrzebnymi chemikaliami należy bezpiecznie wyrzucić.

Ponieważ gazy mogą ulatniać się nawet z zamkniętych pojemników, ten pojedynczy krok może pomóc obniżyć stężenie substancji organicznych w domu. (Upewnij się, że materiały, które zdecydujesz się zachować, są przechowywane nie tylko w dobrze wentylowanym pomieszczeniu, ale także w bezpiecznym miejscu, poza zasięgiem dzieci). Nie wyrzucaj tych niechcianych produktów do kosza na śmieci. Dowiedz się, czy Twój samorząd lokalny lub jakakolwiek organizacja w Twojej okolicy sponsoruje specjalne dni zbiórki toksycznych odpadów domowych. Jeśli takie dni są dostępne, wykorzystaj je na bezpieczną utylizację niechcianych pojemników. Jeśli nie ma takich dni zbiórki, rozważ ich zorganizowanie.

Kupuj ograniczone ilości.

Jeśli używasz produktów tylko okazjonalnie lub sezonowo, takich jak farby, zmywacze do farb, nafta do grzejników lub benzyna do kosiarek do trawy, kupuj tylko tyle, ile zużyjesz od razu.

Ograniczaj do minimum narażenie na emisje z produktów zawierających chlorek metylenu.

Produkty konsumenckie zawierające chlorek metylenu to między innymi zmywacze do farb, środki do usuwania kleju i farby w aerozolu. Wiadomo, że chlorek metylenu powoduje raka u zwierząt. Ponadto, chlorek metylenu przekształca się w organizmie w tlenek węgla i może powodować objawy związane z narażeniem na działanie tlenku węgla. Należy uważnie przeczytać etykiety zawierające informacje o zagrożeniach dla zdrowia i ostrzeżenia dotyczące prawidłowego stosowania tych produktów. W miarę możliwości należy stosować produkty zawierające chlorek metylenu na zewnątrz; w pomieszczeniach zamkniętych należy stosować je tylko w dobrze wentylowanych pomieszczeniach.

Ograniczaj do minimum narażenie na działanie benzenu.

Benzen jest znanym czynnikiem rakotwórczym dla ludzi. Głównymi źródłami tego związku chemicznego w pomieszczeniach są:

• dym tytoniowy w środowisku
• paliwa magazynowane
• artykuły malarskie
• emisje samochodowe w garażach dołączonych

Działania, które zmniejszą narażenie na benzen obejmują:

• eliminacja palenia w domu
• zapewniając maksymalną wentylację podczas malowania
• wyrzucanie zapasów farb i paliw specjalnych, które nie będą natychmiast używane

Należy ograniczyć do minimum narażenie na emisję perchloroetylenu z materiałów poddanych niedawno czyszczeniu chemicznemu.

Perchloroetylen jest substancją chemiczną najczęściej stosowaną w czyszczeniu chemicznym. Badania laboratoryjne wykazały, że powoduje on raka u zwierząt. Najnowsze badania wskazują, że ludzie wdychają niewielkie ilości tego związku chemicznego zarówno w domach, w których przechowywane są ubrania po czyszczeniu chemicznym, jak i podczas noszenia odzieży po czyszczeniu chemicznym. Pralnie chemiczne odzyskują perchloroetylen podczas procesu czyszczenia chemicznego, co pozwala im zaoszczędzić pieniądze dzięki jego ponownemu wykorzystaniu, a także usuwają więcej substancji chemicznej podczas prasowania i wykańczania. Niektóre pralnie chemiczne nie usuwają jednak za każdym razem tak dużej ilości perchloroetylenu, jak to możliwe.

Rozsądnie jest podjąć kroki mające na celu ograniczenie narażenia na działanie tej substancji chemicznej.

• Jeśli w momencie odbioru odzieży wyczyszczonej chemicznie czuć silny zapach substancji chemicznych, nie należy jej przyjmować, dopóki nie zostanie dokładnie wysuszona.
• Jeżeli po kolejnej wizycie zwrócisz towar, który pachniał chemicznie, spróbuj oddać go do innej pralni chemicznej.

 

Źródło: https://www.epa.gov/indoor-air-quality-iaq/volatile-organic-compounds-impact-indoor-air-quality